فواید نوشتن خاطرات روزانه چیست و خاطره نویسی چطور به سلامت روانی کمک می‌کند؟

خاطره نویسی، می تواند زندگی انسان را متحول کند. افرادی زیادی هستند که با نوشتن خاطرات تلخ و شیرین خود، زمینه دگرگونی ذهنی خود را فراهم کرده اند. انسان با این روش تخلیه ذهن، به نوعی با احساسات مسدود شده، محدود شده و سرکوب شده خود روبه رو می شود. به همین دلیل فرد در حین نوشتن خاطرات روزانه گاهی گریه می کند و گاهی از رویارویی با آنها یا از حماقت و نادانی های خود خنده اش می گیرد. نوشتن، ناخوداگاه بیم و امیدهای فرد را بیرون می کشد و گاه نیز ترسها و اضطراب هایی به همراه می آورد.

فواید نوشتن خاطرات روزانه

1. خاطره نویسی نوعی درمان ذهن است

نگارش و نوشتن، خود یک پروسه روان درمانی است. فروید معتقد است فرد با کمک نوشتن می تواند به آمال و آرزوهای خود در یادداشت هایش برسد و آنها را بازنمایی کند و به نوعی آرامش و آسایش برسد. این برون ریزی های آگاهانه، کم کم روحیه شما را بهتر می کند. قسمتی از زندگی هر فردی را روزهای گذشته تشکیل میدهد و درصدی از اکنون هم، گذشته آینده است.

گذشته ما را، خاطرات تشکیل میدهند و این خاطرات می توانند خوشایند باشند؛ یعنی زمانی که شما آنها را به یاد می آورید، احساس شور و شعف و سرور و شادی درونی به شما دست می دهد. شما خاطرات بسیار خوشی از دوران کودکی خود دارید که بسیار هم تأثیرگذار بوده و حتی زمانی که آنها را یادآوری می کنید، اشک شوق و شادی می ریزید و گاهی دچار نوستالژی (غم غربت) می شوید یا غم آن روزها به شما دست می دهد.

دوران دبستان و دوستانی که هر کدام خاطره های بسیار زیبایی را در ذهن تان تداعی می کنند، این خاطرات، به نوعی خاطرات کودک درون شما در بزرگسالی است که می توانند خاطراتی تلخ نیز باشند. چرا که با یادآوری آنها، شما، احساس غم، اندوه، گناه، افسردگی و اضطراب و خشم و ناامیدی می کنید.

خاطرات روان شناختی دوران کودکی درصدی از افراد، حاوی زخم ها و تاول هایی است که هریک درد روانی خود را دارند، خصوصا زمانی که زخمها درمان نشده اند و به صورت رنج روانی و شرمندگی مزمن درآمده اند که فرد با یادآوری ناخودآگاه آنها، دچار عدم ثبات خلقی می شود. یک روز عالی و یک روز تلخ و زهرماری. این زخم ها اگر جدی گرفته نشوند، در بزرگسالی شما یا همین امروز، در حوزه های مختلف زندگی مثل روابط زناشویی، فعالیتهای اجتماعی و تفریح، در برابر روحیات و خلقیات شما، قدعلم می کنند.

امروزه روان شناسان در حوزه درمان به این نتیجه رسیده اند که بررسی خاطرات، یک اصل روان درمانی است که ابتدا باید خاطرات گذشته، به زمان حال آورده شوند و مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرند و با کمک خود فرد، درمان شوند. همچنین خاطرات اکنون نیز، باید مورد توجه و تجزیه روانکاوانه قرار بگیرند تا فرد بتواند با آنها کنار بیاید.

در دایره خاطرات روان شناختی هر فرد، مجموعه ای از زخم ها، دردها، ناله ها، غصه ها، شادیها و عقده ها وجود دارند. گره های کوری که هر کدام ساعت ها کاردرمانی و بالینی می طلبد. اگر امروز شما پیش یک روان درمانگر خبره بروید و قصد او روان درمانی شما باشد، ابتدا شرح حال بالینی گذشته تان را می خواهد که همان خاطرات روان شناختی شماست. به شما می گوید: از دوران کودکی ات بگو؛ هرچه یادت می آید! شما چند دقیقه ای حرف میزنید.

اما انگار که سخت است. مکثی می کنید و از او می پرسید: «میشه شما سؤال کنید تا من جواب بدم؟» روان درمانگر به شما می گوید کمی به حافظه خود فشار بیاورید و هر چه به ذهنتان می آید، بگویید، چاره ای ندارید. زبانتان باز می شود و شروع می کنید. به یکباره متوجه می شوید که یک ساعت گذشته و شما تازه گرم گفتن خاطرات خود شده اید. گاهی لابلای بازگویی خاطرات، می خندید و گاهی اشک می ریزید و بعد از مدتی، احساس می کنید تخلیه شده اید و آرام می گیرید. وقت تان تمام میشود و بقیه حرفهایتان به جلسه دیگر موکول می شود و این بازگویی و یادآوری و بازیابی خاطرات در عمق ناخودآگاهتان خود به خود، شروع روان درمانی شما است.

ظرفیت روانی هر فرد، متفاوت است، گاهی فرد در خاطراتش، خودخوری می کند و خاطرات تلخ روان شناختی خود را به بیماری های جسمی و انواع تیکهای عصبی تبدیل می کند و بعضی افراد هم این خاطرات را در قالب طنز، شعر و یا نثر زیبا و یا حرف های بیهوده بیرون می ریزند و گاهی نیز فرد این گذشته تلخ و شیرین را به روی کاغذ می آورد یا امروزه در وبلاگها و صفحات شخصی می ریزد و خودش را تخلیه هیجانی می کند.

2. خاطره نویسی منجر به تخلیه هیجانی می شود

طبیعت، قوانین ریاضی خاص خود را دارد و اگر شما، او را به عنوان استاد سبک زندگی نوین خود انتخاب کنید، یکی از قوانین او، که به بهداشت روانی و جسمیاتان کمک می رساند، درک و شناخت و تجربه قانون تخلیه یا برون ریزی و یا رهاسازی ذهنی خاطرات روان شناختی گذشته زندگی اتان می باشد.  در طول شبانه روز مجبورید از قانون تخلیه و پاکسازی روده ها استفاده کنید. حال سؤال این است: شما زباله ها و سموم احساسی ذهن خود را به چه طریق تخلیه و پاکسازی می کنید؟

شاید شیوه هایی برای تخلیه هیجانی داشته باشید. اما اگر تخلیه هیجانی را آگاهانه انجام دهید، درصد آرامش ذهنی شما بیشتر خواهد شد. قطعا برای رهاسازی ذهنی، دهها روش را می توان نامبرد. اما در این مطلب، قصد این است که شما به واسطه نوشتن و گفتن خاطرات روان شناختی گذشته خود، به مرور از تألمات و تأثرات روانی خود بکاهید.

یکی از روشهای مؤثر در روان درمانی های دیروز و امروز، «تخلیه روانی یا هیجانی» است. یعنی شما روی یک مبل راحتی می نشینید و شروع به گفتن می کنید و آنقدر می گویید تا احساس کنید که راحت شده اید و آرامش پیدا کرده اید. روش دیگر، نوشتن خاطرات دیروز خود می باشد تا بتوانید از طریق نوشتن با احساس های خود بیشتر آشنا بشوید و به نوعی خود را پیدا کنید و به بیداری و هشیاری عاطفی و درونی برسید. هر فردی در طول زندگی خود و همینطور شبانه روز، به دلیل تحمل و تجربه استرس ها، زخمها، توهین ها و تهدیدهای خفیف و شدید، درگیر آشفتگی های عاطفی و تعارض های درونی می شود و اینجاست که فرد باید با فرهنگ و ادبیات رهاسازی و برون ریزی هیجانات منفی خود، به شیوه خاطره نویسی آشنا بشود.

بازگویی و بازنویسی یکی از روشهای «خودافشایی ناخودآگاه» است. و همچنین به رشته تحریر درآوردن احساسات و افکاری که به ذهن خطور می کند، درمان کننده است. شاید بگویید من که نویسنده نیستم! اصلا مهم نیست که شما حتما در ابتدای کار با قواعد ادبی نوشتن آشنا باشید. مهم این است که قلم را به دست ناخودآگاه خود بسپارید و ناخودآگاه شما از طریق قلم، هر کجا که خواست شما را ببرد.

نوشتن خاطرات دیروز در درمان کوتاه مدت خود، زهر و تلخی احساس خشم، نفرت و گناه و تنهایی و مواردی از این قبیل را می گیرد و در بلندمدت منجر به افزایش خودشناسی و ابراز و اظهار هیجانات تان می شود. شاید به جرأت بتوان گفت که درصد بسیاری از نویسندگان بزرگ چون داستایفسکی، تولستوی و… از طریق همین شیوه، اثرهای مانا در تاریخ آفریده اند. به قلم و نوشتن هذیان گونه خود ایمان بیاورید. آنچه در تاریخ می ماند، صدا، تصویر و اثرات مکتوب است.

شما با خاطره نویسی و خاطره گویی دوباره، احساسات دوران کودکی، نوجوانی و جوانی خود را تجربه و خود را بازبینی و بازیافت خواهید کرد، اگر خود را رها کنید، در این فرآیند، احساسات شما بهبود و درمان خواهند شد. شاید در حین نوشتن یا گفتن بگریید، بلرزید، عرق بریزید که اینها فوق العاده است. در واقع شما تجربیات و احساسات کودک درونتان را بیان می کنید و بسیاری از آلودگی ها را از ذهن خود دور می ریزید. مانع بیان احساسات خود نشوید.

شما بایستی بتوانید به شیوه های خلاقانه که یکی از آنها خاطره نویسی است، از آزار و اذیت افکار مزاحم رها شوید و در ذهنتان به صلح درونی برسید، وگرنه روزی خواهد رسید که آن قدر آشغال های ذهنی شما زیاد می شود که از دست ذهنتان کلافه و عصبی می شوید. در آن زمان دیگر کار از کار گذشته است و مجبورید به داروهای روانگردان پناه ببرید.

وقتی از مرز تردیدها می گذرید، جرأت نوشتن پیدا می کنید، می خواهید آشغال های ذهنی را کم کم دور بریزید، به رشد روحی برسید، به خودکاوی بپردازید، احساس رضایت بکنید، به خود واقعی تان نزدیک بشوید و سبک و شیوه زندگی خودتان را به رشته ی تحریر درآورید تا برشی از واقعیت زندگی و ذهن خود را با واژه ها به تصویر بکشید.

3. خاطره نویسی و کمک به خودشناسی

سقراط می گوید اگر زندگی بررسی نشود، ارزش زندگی کردن ندارد و نوشتن گذشته های تلخ و شیرین و تجربه های دیروزتان و وارسی آنها، شما را به یک شعور و درک و بیداری ذهنی می رساند. زمانی که به نوشتن می پردازید و سعی می کنید با خودتان روبه رو شوید و از احساسات خود نهراسید، این نخستین گام در جهت خودشناسی است.

اگرچه خودشناسی راهی است طولانی و گاه ظریف و سخت، اما بایستی از روزنه هایی به آن راه یافت و یکی از این روزنه های نفوذ و ورود بر قلب احساسات و عواطف خودتان، خاطره نویسی آگاهانه است. این جاست که دوباره بسیاری از مجهول های گذشته را بر خود معلوم می کنید. و به سؤال هایی بی جواب که امروزه به لحاظ درک و دانش و تجربه به پاسخ آن دست یافته اند، جواب می دهید. خودشناسی اگر دهها پازل داشته باشد، یکی از آنها بازنگری دقیق و هوشمندانه ی خود با نوشتنی است که شما را از سطح به عمق ناخودآگاهتان می رساند، گویی غواصی شده اید که به عمق اقیانوس می روید و مروارید می کنید و گاهی با لجن هایی روبه رو می شوید که بایستی آنها را پاکسازی و برون ریزی فکری و عاطفی بکنید. انگیزه شما از این گونه نوشتن ها کشف هویتها و استعدادها و بارقه های درونی است، گویی تلاش می کنید دوباره خود را خلق کنید و تولد دوباره ی خود را جشن بگیرید.

وقتی به دوران کودکی خود سفر می کنید، دریچه ی زیبایی های متعددی را دوباره به روی خود می گشایید یا اگر کودکی خوبی را تجربه نکرده باشید، سعی می کنید، دوباره با کودک درون خود آشتی کنید یا بر زخم های خود، مرهم بگذارید و خودتان را تسکین بدهید یا دست کودک آزردهی خود را بگیرید و او را دلداری بدهید و یا به این نتیجه برسید او را حتما درمان کنید تا دیگر در کودکی خجول و سر به زیر باقی نماند. شما سالهاست که با این خاطرات تلخ و گزنده تلخ زندگی می کنید و طبیعی است هیچ انسان بالغی سعی نمی کند که دهها سطل آشغال در ذهن انباشته کند و با آنها نفس بکشد.

نوشتن یادها و تجربه ها و خاطرات گذشته، خود راهی مستقیم به مفاهیم عمیق خودشناسی و درون نگری است. وقتی قلم در دست می گیرید و به ژرفای درون خود می روید، درواقع خودشناسی را به طور بسیار جدی شروع کرده اید و سعی می کنید با بازنگری دوباره روحیات خودتان دست به بازیافت آگاهانه خود بزنید؛ اگرچه علم خودشناسی یکی از سخت ترین و ظریف ترین علمهاست چراکه سفر به دنیای مجهولات، درونی و مثل کارگر سنگ معدنی است که با چراغ قوه ی خود بایستی به دنبال کشف کانیها باشد و بتواند ناخالصی ها را تشخیص بدهد و گاهی پیش آمده است که فرد در دل آن تاریکی و عمق معدن ذهنش مدفون هم شده است، زیرا افکار مدفون شده اش ریزش کرده است.

4. خاطره نویسی نوعی از مراقبه است

خاطره نویسی ابزاری قدرتمند در خدمت مراقبه است. نوشتن یادداشتهای روزانه، ارتباطی میان ذهن و روح فراهم می آورد و اولین قدم برای رفع استرس است. خاطره نویسی، مراقبه نوشتن است. زیرا وقتی اندیشه های قدیمی از ذهن خارج می شوند، فضای خالی که قبلا در اشغال خاطرات گذشته بود، امکان فراهم آمدن آگاهی های بیشتری را مهیا می سازد و بر عمق اندیشه افراد می افزاید.
نوشتن خاطرات گذشته و به طور کلی درج یادداشت های روزانه، روشی خلاقانه و عالی برای رسیدن به خودآگاهی است.

هر فکر، احساس و رفتاری که در حوزه آگاهی فرد قرار بگیرد. شکلی از مراقبه و ژرف نگری است. مراقبه ی نوشتن، نیاز به انضباط شخصی دارد، اینکه زمانی را برای نوشتن برای خودتان تعریف کنید، آن هم در شرایط زمانی و مکانی خاص که در آن احساس خلاقیت بکنید، سپس قلم را به دست ناخودآگاه بسپارید و با واژهای شروع کنید، اگر می توانید موسیقی ملایمی هم برای خود بگذارید، سررشته قلم را گاهی به دست کودک فانتزی خود بسپارید، گاهی به دست والد و گاهی به دست بالغ، تا بتوانید در سه سطح (کودک۔ بالغ – والد) خود و اطرافتان را تجزیه و تحلیل کنید. به نوشتن های خود، بها بدهید، هیچوقت احساس های خود را به مسخره نگیرید، فقط بنویسید. برای زمان نوشتن خود هویت و شخصیت قایل شوید. به نوعی برای این عمل خود آداب و آیین ترتیب دهید.

پوشه ها و دفترچه های مخصوص با عناوین مختلف برای خود تعیین کنید. احساس کنید که کار بسیار مهمی در این عالم هستی دارید انجام می دهید و در آینده، خیلی از انسانها به خواندن این نوشته های شما نیازمندند. در فرهنگ مراقبه، هر کار شما در این هستی مهم است و نوشتن شما کار مهمی است. در مراقبه، هر کار شما بایستی با کیفیت انجام شود و نوشتن شما هم باید با کیفیت انجام شود.

در مراقبه ی نوشتن، گاهی به خلسه درون می روید، طوری که پرت و پلا هم می گویید. گاه این جملات شطحیات دارند یا گاهی حالت الهام و شهودی هم به خود می گیرند. این حالات کسانی است که با دل و جان می نویسند و گاهی حتی هنگام نوشتن زمان و مکان و فضا را فراموش می کنند و به عمق و لایه های زیرین ناخوداگاه فرو می روند، گویی هم هستند و هم نیستند که این خود نوعی مراقبه عمیق نوشتن می باشد.

5. خاطره نویسی به کاهش استرس و مشکلات جسمی کمک می کند

خاطره نویسی روزانه وسیله بسیار مؤثر برای مقابله با استرس خفيف و شدید در مسیر زندگی است. البته صرفا نباید این روش، جایگزین راههای درمانی مؤثر دیگر بشود. نوشتن، شکلی از ابزار پشتیبان روحیه ماست. یعنی ما به این شیوه تألمات و جراحات و زخمهای روحی خود را تسکین میدهیم. محققان معتقدند نوشتن یادداشت روزانه در کاهش درد، نگرانی و فشار روانی مؤثر است.

خاطره نویسی، مقاومت و مصونیت بدن را در مقابل بیماری ها افزایش می دهد و بر ترشح هورمون هایی که بر فشار و استرس ترشح می شود، تأثیر مثبت می گذارد و باعث می شود فرد، واکنش های مطلوب از خود نشان بدهد. براساس پژوهش های گوناگونی که در دانشگاه های معتبر روی گروه های زن و مرد انجام شده است، خاطره درمانی نشان دهنده انواع تأثیرات مثبت روی عملکرد ذهن و بدن است.

افرادی که از خاطرات تلخ و تجربه های بد خود مینویسند کمتر دچار سردرد، افسردگی و بی خوابی می شوند. روزی 20 دقیقه نوشتن تأثیرات مثبتی در کاهش درد و استرس شما بر جای می گذارد. نوشتن، روشی ساده از خودبیان گری و مهارتی است که مستقیما روی مغز تأثیر می گذارد و اگر مشکلی برایتان پیش آید یا هنگام خواب، راحت تر و بیشتر خواهید خوابید. بسیاری افراد، در برابر مسائل و مشکلات، واکنش های هیجانی تند و با اضطراب از خود نشان میدهند؛ اما شما میتوانید با نوشتن درد و مشکلتان به راه حل هایی متفاوتی فکر کنید. نوشتن یادداشتهای روزانه مهارت های تحلیلی را بهبود می بخشد و تمرکز روی مشکلات، شما را تشویق می کند که بهترین روش تمرین راه حل ها را با خلاقیت فردی و تفکر منطقی بیابید.

مطلب مرتبط: در خاطره نویسی چه نکاتی را باید رعایت کرد؟