روغن آفتابگردان (Sunflower Oil) از دانه‌های گیاه آفتابگردان روغنی (Helianthus Annuus) به دست می‌آید. روغن آفتابگردان خام به رنگ کهربایی روشن و روغن تصفیه شده، زردرنگ می‌باشد.
روغن آفتابگردان بو و طعمی مشخص دارد که نامطلوب نیست؛ اما می‌توان آن را بی‌بو کرد. روغن آفتابگردان در بسیاری از مناطق جهان انتخاب برتر مصرف کنندگانی است که رژیم غذایی سالمی را دنبال می‌کنند.
خواص روغن آفتابگردان
در روغن آفتابگردان حدود 15 درصد اسید چرب اشباع شده و 85 درصد اسید چرب غیراشباع وجود دارد. اسیدهای چرب غیراشباع آن شامل اسید اولئیک و اسید لینولئیک می‌باشد که هر دو برای سلامتی مفید و در کاهش کلسترول خون مؤثر هستند. عمر نگهداری این روغن در مقایسه با روغن‌هایی نظیر روغن سویا بیشتر است؛ زیرا حاوی مقادیر بسیار کمی اسید چرب لینولئیک می‌باشد. عوامل ژنتیکی، شرایط آب و هوایی و منطقه کشت، در ترکیب و بازده روغن آفتابگردان مؤثر است. مهمترین عامل، دماست که بر مقدار اسید اولئیک و لینولئیک موجود در روغن تأثیر می‌گذارد. روغن آفتابگردان مناطق شمالی آمریکا دارای اسید لینولئیک کمتر و اسید اولئیک بیشتری است که برای سرخ کردن صنعتی مناسب می‌باشد.
روغن آفتابگردان منبع خوبی از ویتامین E (آلفا – توکوفرول) است و بالاترین مقدار آلفاتوکوفرول را دارد. ویتامین E نام ژنریک ترکیبات توکوفرول و توکو تری انول است که فعالیت بیولوژیکی مشابه آلفا توکوفرول دارند. این ویتامین سرشار از آنتی اکسیدان است و همچنین از تشکیل لخته خون جلوگیری می‌کند.
زندگی در مناطق شهری و آلودگی آب و هوا خطر کمبود این ویتامین را در بدن تشدید می‌کند که با مصرف روغن آفتابگردان به عنوان یکی از منابع ویتامین E از کمبود آن می‌توان جلوگیری کرد.
عوارض کمبود ویتامین E
- کاهش انسجام غشاء گلبول‌های قرمز خون که منجر به همولیز و کم خونی می‌شود.
- تحلیل و از بین رفتن سلول‌های عصبی
- آتروفی و ضعف در ماهیچه‌های اسکلتی و صاف
- آتروفی اندام‌های تولیدمثل و ناباروری
- افزایش خطر ابتلا به سرطان، آترواسکلروز، آرتریت و کاتاراکت
منابع غذایی ویتامین E
| ماده غذایی | اندازه سروینگ (گرم) | میلی‌گرم |
|---|---|---|
| تخمه آفتابگردان | 100 | 21 |
| جوانه گندم | 100 | 12 |
| سیب‌زمینی شیرین | 1 عدد متوسط | 7 |
| روغن گلرنگ | 10 | 3.5 |
| میگو | 100 | 3.5 |
مقدار سفارش شده روزانه ویتاین E برای پیشگیری از کمبود
| جنس | مقدار مصرف پیشنهادی | مقدار دارویی برای درمان |
| مرد | 15 mg | 100 – 2500 mg |
| زن (به استثنای زنان باردار و شیرده) | 15 mg | 100 – 2500 mg |
روغن آفتابگردان همچنین حاوی مقادیر بالایی امگا 6 بوده و در کاهش فشار خون مؤثر است. روغن آفتابگردان یکی از سالم‌ترین روغن‌های نباتی است که سرشار از ویتامین E، اسید فولیک، ویتامین B، آهن و روی می‌باشد و موجب کاهش گرگرفتگی در زنان یائسه و نیز مشکلات بیماری قند می‌شود. همچنین به دلیل داشتن اسیدهای چرب غیراشباع برای سلامتی مفید و در تثبیت کلسترول خون مؤثر است.
ویژگی‌های روغن آفتابگردان تازه و سالم
روغن آفتابگردان تازه و سالم، رنگ زرد روشن، شفاف و طعم مطلوبی دارد و برای پخت و پز و استفاده در سس‌های سالاد مناسب است. همچنین از بازگشت بیماری ام اس در افراد مبتلا جلوگیری می‌کند. روغن آفتابگردان حاوی پتاسیم، منیزیم، ویتامین A نیز می‌باشد و کم کالری است.
خواص تخمه آفتابگردان
مصرف تخمه آفتابگردان به تسکین سرفه در هنگام سرماخوردگی کمک کرده و موجب نرم شدن سینه می‌شود. مهمترین خاصیت درمانی تخمه آفتابگردان که از قدیم نیز به آن معروف بوده، تقویت چشم و بینایی است. همچنین اگر از التهاب مفاصل رنج می‌برید، تخمه آفتابگردان بخورید؛ البته نباید در خوردن آن افراط کرد.
