برای بیشتر زنان یائسه، سال های قاعدگی تقریبا به معنی سال هایی بوده که اگر می خواستند می توانستند باردار شوند. پاره ای از این زنان در آرزوی بارداری یا عدم بارداری بوده اند، یا آرزو داشتند باروری طبق میل بود و شرایط دکمه خاموش و روشن داشت که هیچ یک از مشکلات، گرفتاری ها یا اثرات جانبی احتمالی گزینه های جلوگیری از بارداری وجود نداشت. اگر قرار بود مردان باردار شوند، مطمئنا علم پزشکی سال ها پیش روشی خوب، مؤثر، در دسترس و محتاط برای جلوگیری از بارداری ابداع می کرد.
وقتی یائسگی اتفاق می افتد، پایان باروری همزمان با آغاز علایم پیش از یائسگی نیست. این وضعیت برای بسیاری از زنان در هر دو انتهای پیوستار باروری (زنانی که آرزوی بارداری و زنانی که امید به پایان باروری دارند)، مشکل آفرین است.
بارور ماندن بعد از یائسگی
شاید بعد از یائسگی زنان به روش های جلوگیری از بارداری نیاز نداشته باشند. شیوه های موجود امروز برای تمام زنان مناسب نیست. سابقه پزشکی فرد، موقعیت مالی (برخی از این روش ها گران قیمت است)، شرایط رابطه جنسی، یا عقاید فردی انتخاب روش جلوگیری از بارداری را دشوار می کند و به استثنای چند گزینه ی چشمگیرتر (مثل عقیم کردن با جراحی یا پرهیز کامل از رابطه جنسی)، تقریبا هیچ یک از گزینه های جلوگیری از بارداری قابل اعتماد نیست.
واقعیت این است که زنان نمی توانند در مورد وضعیت باروری خود براساس نظم (یا حتا وجود یا عدم وجود) عادات ماهانه اظهار نظر کنند. تا زمانی که خانمی یائسه نشده (12 ماه پس از قطع عادت ماهانه) می تواند باردار شود (همه ی ما خانم هایی را سراغ داریم که با بچه دار شدن پیش از یائسگی شگفت زده می شوند).
مشکل این است که بسیاری از زنان این موضوع را نمی دانند و استفاده از روش های جلوگیری از بارداری را کمی قبل از توصیه پزشکان کنار می گذارند.
احتمال بارداری بعد از 40 سالگی
در خانم های بالای 40 سال، احتمال بارداری نسبتا کم است. اما صفر نیست. بین زنان زیر 40 سال، سالانه از هر 1000 زن 170 نفر باردار می شوند. بین زنان بالای 40 سال، این رقم تا حدود 11 نفر از هر 1000 زن کاهش می یابد (برخی از این ها بارداری های برنامه ریزی شده و برخی ناخواسته است).
در بارداری خانم ها پیش از یائسگی دو مسئله ی مهم وجود دارد: استفاده دقیق از روش های جلوگیری از بارداری. استفاده از روشی با قابلیت اطمینان بالا على رغم کاهش قابلیت پیش بینی تخمک گذاری. مثلا روش نزدیکی با فواصل منظم. هرگز روش قابل اطمینانی برای جلوگیری از بارداری نبوده است، حتا در مراحل اولیه زندگی میزان بارداری ناخواسته ی زنان بالای 40 سال تنها کمی پایین تر از دختران و زنان 20 تا 23 سال است.
بیش از نیمی از تمام بارداری های زنان بالای 40 سال ناخواسته است. اگر خانمی نمی خواهد باردار شود و هنوز یائسه نشده است، باید مراقب باشد!
بارداری در یائسگی غیرممکن نیست
شاید علایم نزدیک شدن به یائسگی، خانم ها را از نظر احساسی در وضعیت بحرانی قرار دهد. اما بسیاری از زنان تا پیش از یائسگی برای بارداری تلاش می کنند. بارداری در یائسگی غیرممکن نیست، اما احتمال بارداری بسیار کمتر از 30 تا 40 سالگی است. نوسان هورمون ها، که به یائسگی می انجامد، درواقع سال ها قبل از قطع عادات ماهانه آغاز می شود. اکثر زنان نمی دانند این تغییر چه زمانی آغاز می شود و وقتی بین 30 تا 40 سالگی برای بارداری به زحمت می افتند شوکه میشوند. معمولا بارداری در نوجوانی راحت تر از بارداری بین 30 تا 40 سالگی است.
در واقع، براساس یک مطالعه ی جدید، باروری زنان بین 27 تا 30 سالگی کاهش می یابد. محققان دریافته اند احتمال بارداری زنان 20 تا 25 سال در هر سیکل، حتا اگر در بهترین زمان بارداری نزدیکی کنند، 50-50 است. بین 27 تا 35 سالگی این احتمال تا 40 درصد در هر سیکل کاهش می یابد و در 36 تا 40 سالگی کمتر از 30 درصد می شود.
محققان این مطالعه همچنین دریافتند باروری مردان نیز زودتر از آنچه انتظار می رود کاهش می یابد. مردان برخلاف آنچه تصور می شد، 40 تا 50 سالگی، در 30 تا 40 سالگی باروری خود را کم کم از دست می دهند. بنابراین اگر خانمی 30 تا 40 ساله است و همسرش پنج سال از وی بزرگتر است، احتمال بارداری وی در هر سیکل تا 20 درصد کاهش می یابد. این بدین معنی نیست که خانمی بین 36 تا 40 سال باردار نمی شود. بلکه به این معنی است که چند ماه دیرتر باردار می شود، به خصوص اگر همسرش از خودش بزرگتر باشد.
دلایل کم شدن احتمال بارداری در یائسگی
برای بارداری شرایط بسیاری باید محقق شود. تخمدان باید فولیکول تولید کند. فولیکول ها باید به اندازه کافی رشد و تخمک آزاد کنند. هورمون ها باید مناسب آزادسازی و بقای تخمک باشند. لوله های رحم باز باشد تا تخمک بتواند تا رحم حرکت کند و به اسپرم برسد. هورمون های بدن زن باید محیط مناسبی برای باروری و لانه گزینی راحت در جداره ی رحم ایجاد کند. تمام این شرایط باید با هم اتفاق بیفتد تا فرد باردار شود. با آغاز تغییرات هورمونی پیش از یائسگی، احتمال فقدان یا زمان نامناسب یک یا چند جزء اساسی فوق افزایش می یابد. عدم تعادل هورمونی عامل بیشتر مشکلات ناباروری زنان پیش از یائسگی است.
سنجش استروژن
وقتی فردی برای بارداری به پزشک مراجعه می کند، یکی از اولین کارهایی که پزشکان ناباروری انجام می دهند این است که توانایی تخمک گذاری را چک می کنند. فرد برای تخمک گذاری به نوع و میزان مناسبی از استروژن در جریان خون نیاز دارد. این نوع استروژن استرادیول نام دارد و پزشک با آزمایش خون آن را چک می کند.
وقتی خانمی به یائسگی نزدیک می شود، بدنش استرادیول کمتری تولید می کند اما به تولید استروژن ادامه می دهد. اهمیت استرادیول در تولید فولیکول و تخمک گذاری است. اگر سطح استرادیول کافی نباشد، تخمدان تخمک تولید نمی کنند. پزشک با اندازه گیری هر دو نوع استروژن متوجه می شود فرد به یائسگی نزدیک می شود یا مشکلات هورمونی دیگری دارد.
از آنجایی که پیش از یائسگی سطح هورمون ها نوسان دارد، ممکن است فرد هنوز عادت ماهانه شود، اما هر ماه تخمک گذاری نکند. شاید سطح استرادیول یک ماه بسیار بالا و ماه دیگر پایین باشد. برخی ماه ها برای بارداری مناسب است و برخی ماه ها خیلی مناسب نیست. پزشکان با اندازه گیری ماهانه سطح استرادیول در می یابند آن ماه برای تولید تخمک مناسب است یا خیر.
آشفتگی ناشی از نوسان هورمون ها
گاهی اوقات مشکلات هورمونی بعد از آزادسازی تخمک توسط فولیکول به وجود می آید. فولیکول به طور طبیعی باز می شود تا تخمک تخلیه کند و سپس تا زمان تولید پروژسترون آویزان می ماند (پس از تخلیه ی تخمک از فولیکول، این کیسه ی خالی کورپوس لوتیوم نام دارد). کورپوس لوتیوم در انتها متلاشی می شود.
تولید پروژسترون برای ضخیم سازی جداره رحم و آماده سازی آن برای تخمک لازم است. اگر فولیکول پروژسترون کافی نسازد، مشکلاتی به وجود می آید که به ناباروری می انجامد. اگر جداره رحم آماده نباشد، تخمک بارور شده به درستی در آن جای نمی گیرد. پیش و پس از یائسگی تولید پروژسترون کاهش می یابد، از این رو لانه گزینی تخمک بارور با مشکل مواجه می شود.
عادت ماهانه شدن به معنی باروری نیست
حتا برای زنان در سال های اولیه باروری همه ی شرایط باید فراهم شود تا باردار شوند. پیش از یائسگی، برخی ماهها تخمک گذاری انجام می شود و برخی ماهها نمی شود. با گذشت زمان، تعداد سیکل های بدون تخمک گذاری افزایش می یابد. ممکن است خانم ها حتا بدون تخمک گذاری عادت ماهانه شوند.
مزایا و معایب بچه دار شدن در سن بالا
بچه دار شدن در سن بالا مزایا و معایبی دارد. از آنجایی که نمی خواهیم این فصل را با یادداشتی ناامید کننده به پایان برسانیم، این قسمت را با چند نکته ی منفی آغاز می کنیم و سپس به نکته ای مثبت می پردازیم.
باروری در زنان 35 تا 38 سال (برخی کارشناسان معتقدند 30 سال)، به تدریج و در زنان 40 سال با شتاب زیادی کاهش و احتمال سقط جنین افزایش می یابد. در حدود 45 سالگی، احتمال سقط 50-50 است. همچنین تا 45 سالگی احتمال ناهنجاریهای کروموزمی در کودک به 1 در 25 افزایش می یابد. به عبارت دیگر، از هر 25 کودک با مادر 45 سال یا بیشتر، یک کودک دچار ناهنجاری های کروموزمی مثل سندروم داون (مونگولیسم) یا فتق نخاع می شود.
اما مادر شدن برای اولین بار بعد از 40 سالگی مزایایی نیز دارد. زنانی که دیر تشکیل خانواده می دهند معمولا آمادگی بهتری برای فداکاری در پرورش بچه دارند. ثبات شغلی، تفریح با دوستان، مسافرت و سایر علایق اغلب دل مشغولی افراد بین 20 تا 30 سال است. و بعد از این زمان است که فرد تحصیل کرده تر می شود و ثبات شغلی بیشتر، زمینه ی مالی قابل اطمینان و تمایل بیشتری برای تشکیل خانواده دارد.
اختلال خواب که نشانه ی یائسگی است، احتمالا باعث می شود مادر قبل از گریه نوزاد بیدار شود. مادر و نوزاد زبان هم را خوب می فهمند و وقتی مادر بیدار می شود کسی را دارد که با او حرف بزند.
