چگونه از سرطان سينه جلوگيري كنيم؟
در این مطلب تمامی مواردی که باید درباره پیشگیری از سرطان سینه یا عود مجدد آن بدانید مطرح شده است که عبارتند از:
- باورهای نادرست درباره عوامل خطرساز سرطان پستان
- روش های پیشگیری از ابتلا به سرطان پستان یا عود مجدد آن
- روش های غربالگری سرطان سینه
- آیا مردان هم به سرطان پستان مبتلا می شوند؟
باورهای نادرست درباره عوامل خطرساز سرطان پستان
اگرچه ایمپلنت های پستان احتمال ابتلا به سرطان پستان را افزایش نمی دهند، زنانی که ایمپلنت دارند در دسته پرخطر ارزیابی می شوند زیرا ماموگرافی در این زنان به آسانی قابل انجام نیست. به همین دلیل تاکید می شود که اگر می خواهید از ایمپلنت های پستان استفاده کنید، قبل از جراحی حتما یک ماموگرافی انجام دهید. همچنین اگر ایمپلنت پستان دارید باید حتما درباره روش های جایگزین برای غربالگری سرطان پستان با پزشک خود مشورت کنید.
بر اساس تحقیقاتی که تا کنون انجام شده، زنانی که از قرص های ضد بارداری استفاده می کنند از نظر میزان ابتلا به سرطان پستان تفاوتی با سایر زنان ندارند.
انجام دادن ماموگرافی خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش نمی دهد. همانطور که گفته شد، برخی از عواملی که ریسک ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهند می توانند توسط خود زنان کنترل شوند. نوشیدن مداوم الكل، چاقی و عدم تحرک از این دسته هستند. مهم است بدانید که حتی اگر هیچ ریسک فاکتوری ندارید ممکن است به این بیماری مبتلا شوید، بنابراین انجام چکاپ های روتین به منظور تشخیص زودهنگام برای همه زنان توصیه می شود. هر چه بیماری در مراحل ابتدایی تر تشخیص داده شود، احتمال پاسخ دهی به درمان بیشتر، و عوارض ناشی از بیماری کمتر خواهد بود.
در مردان انجام ماموگرافی مشکل است، به همین دلیل زمانی که بیمار علائمی از قبیل ترشحات از نوک پستان (خصوصا ترشحات خون آلود)، احساس توده در پستان و … داشته باشد، پزشک با انجام نمونه برداری یا بیوپسی می تواند فرآیند تشخیص را کامل کند.
روش های پیشگیری از ابتلا به سرطان پستان یا عود مجدد آن
اگرچه مهم ترین عواملی که فرد را در معرض سرطان سینه قرار می دهند، مثل سن و سابقه خانوادگی، تحت کنترل ما نیستند، با کنترل برخی عوامل وزن متناسب می توانید احتمال ابتلا به سرطان پستان را کاهش دهید. همچنین بهتر است اقدامات لازم را برای تشخیص زودهنگام بیماری انجام دهید. انجام این اقدامات به معنی پیشگیری قطعی از بروز بیماری نیست، اما می تواند شانس ابتلا را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
باید توجه داشت که اقدامات پیشگیرانه سرطان سینه در افراد سالم احتمال ابتلا، و در افرادی که قبلا به سرطان مبتلا شده و درمان شده اند احتمال ابتلا به سرطان جدید یا عود بیماری را کاهش می دهد.
وزن: وزن یکی از عوملی است که می توانید با کنترل آن احتمال ابتلا به بیماری را کم کنید. افرادی که شاخص توده بدنی بین ۱۸٫۵ تا ۲۴٫۹ دارند کمتر در معرض ابتلا به سرطان پستان هستند.
تغذیه: داشتن رژیم غذایی سرشار از میوه ها و سبزیجات به طور کلی در پیشگیری از سرطان اهمیت فراوانی دارد. روزانه حداقل ۵ واحد از میوه ها و سبزیجات متنوع مصرف کنید. علاوه بر این در رژیم غذایی خود سویا دانه های سویا، شیر سویا و…) مصرف کنید زیرا این ترکیبات می توانند نقش محافظتی اندکی در پیشگیری از سرطان پستان داشته باشد. تا جایی که می توانید از مصرف نوشیدنی های حاوی شکر، گوشت های فرآوری شده و نمک های حاوی سدیم خودداری کنید زیرا محدود کردن مصرف این ترکیبات می تواند از ابتلا به انواعی از سرطان ها پیشگیری کند.
ورزش: ورزش منظم می تواند ریسک ابتلا به سرطان پستان را کاهش دهد. برای پیشگیری از ابتلا به سرطان توصیه می شود حداقل روزانه ۳۰ دقیقه فعالیت داشته باشید. این فعالیت لزوما به معنای شرکت در برنامه های سنگین ورزشی نیست، بلکه با پیاده روی و ورزش در خانه هم می توانید فعالیت مورد نیاز را انجام دهید.
درمان دارویی: در افرادی که احتمال ابتلای آنها به سرطان پستان خیلی زیاد است (مثلا به علت سابقه خانوادگی)، می توان از برخی داروها و مکمل ها استفاده کرد. البته با توجه به اینکه این داروها در شرایط خاصی می توانند مفید باشند، باید حتما در مورد مصرف آنها با پزشک خود صحبت کنید.
سایر عوامل: سایر عواملی که می توانید تا حدی روی آن کنترل داشته باشید و احتمال ابتلا به سرطان پستان را کاهش دهید عبارتند از : زایمان قبل ۳۰ سالگی، شیردهی و عدم دریافت طولانی مدت درمان جایگزین هورمونی، عدم استعمال سیگار و عدم مصرف الکل.
روش های غربالگری سرطان سینه
هر چه سرطان پستان زودتر تشخیص داده شود، احتمال پاسخ دادن آن به درمان بیشتر است. به همین دلیل با انجام غربالگری به دنبال یافتن این بیماری در مراحل اولیه در افراد هستیم. بنابراین طی غربالگری، علیرغم اینکه هیچ علامتی از بیماری ندارید، در فواصل مشخصی از نظر وجود سرطان پستان ارزیابی می شوید تا در صورت ابتلا در اولین زمان ممکن بیماری تشخیص داده شود. در غربالگری از روش های مختلفی استفاده می شود که عبارتند از:
١. ماموگرافی
ماموگرافی نوعی عکسبرداری از پستان با اشعه ایکس است. در ماموگرافی غربالگری که در زنان سالم که سابقه سرطان پستان نداشته اند انجام می شود، به دنبال سرطانی که پنهان است و هنوز مشخص نشده می گردیم. به زنان سالم توصیه میشود که به صورت روتین ماموگرافی غربالگری را انجام دهند. وقتی برای انجام ماموگرافی مراجعه می کنید، هر کدام از پستان های شما به مدت چند ثانیه بین دو صفحه قرار داده میشود و در این فاصله تصویربرداری با اشعه ایکس انجام میشود. اگر در این تصویر مورد غیر طبیعی دیده شود و یا تصویر بهتری نیاز باشد، پزشک می تواند درخواست ماموگرافی تشخیصی را بدهد که در مقایسه با ماموگرافی غربالگری تصاویر بهتری به دست میدهد. ماموگرافی توده را قبل از اینکه احساس کنید مشخص می کند، و حتی می تواند وجود لکه های کلسیمی که علامت اولیه ای از شکل گیری سرطان هستند را نشان دهد. اغلب سرطان ها از روی ماموگرافی هایی که نتایج غیر طبیعی گزارش می کنند تشخیص داده می شود. در حال حاضر توصیه می شود اگر بین ۴۰ تا ۴۴ سال سن دارید، با پزشک خود درباره لزوم شروع ماموگرافی روتین مشورت کنید. اگر بین ۴۵ تا ۵۴ ساله هستید باید سالی یک بار؛ و اگر بالای ۵۵ سال هستید هر دو سال یک بار ماموگرافی غربالگری را انجام دهید. این ماموگرافیها تا زمانی که از نظر سلامتی وضعیت مطلوبی داشته باشید ادامه پیدا می کنند.
اگر سابقه خانوادگی سرطان پستان دارید، یا شخصا به دلایلی (قرار داشتن در معرض اشعه و یا سایر ریسک فاکتورهای ذکر شده در معرض ابتلا به این بیماری هستید، درباره شروع زودتر ماموگرافی ها با پزشک خود مشورت کنید. همچنین ممکن است پزشک با توجه به شرایط هر فرد، برنامه متفاوتی برای ماموگرافی های روتین پیشنهاد کند.
۲. MRI
در گروهی از زنان که ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان پستان دارند، علاوه بر ماموگرافی از این روش تصویربرداری هم استفاده میشود. این گروه عبارتند از: زنانی که مشخص شده حامل ژن BRCA1 یا BRCA2 هستند، کسانی که سابقه خانوادگی قوی از ابتلا به سرطان پستان و یا تخمدان دارند و افرادی که قبلا در ناحیه قفسه سینه رادیوتراپی شده اند (مثلا برای درمان انواعی از لنفوم).
سایر زنانی که ممکن است انجام MRI برایشان مفید باشد کسانی هستند که قبلا به این سرطان مبتلا بوده اند و زنانی که بافت پستان بسیار متراکمی دارند و در ماموگرافی به خوبی قابل بررسی نیستند. تصمیم گیری درباره اینکه از چه روشی برای غربالگری استفاده شود، به نظر پزشک و نیز خود فرد بستگی دارد.
٣. خودآزمایی پستان ها
همه زنان باید بافت طبیعی پستان را بشناسند و با تغییرات طبیعی بافت پستان خود در طول زمان آشنا شوند. بسیاری از سرطان های پستان توسط خود زنانی که پستان های خود را معاینه می کنند تشخیص داده می شود، خصوصا در افرادی که ماموگرافی روتین را انجام نمی داده اند. هر گونه تغییر در ظاهر و یا سایز، احساس بافت یا توده در پستان و یا هرگونه ترشحات از نوک پستان را به پزشک خود اطلاع دهید تا در صورت نیاز تست های تشخیصی بیشتر انجام شود.
۴. تست های ژنتیکی (وراثت)
در برخی خانواده ها بیش از یک نفر از اعضای خانواده به سرطان پستان مبتلا شده است. حدود ۵ تا ۱۰ درصد از سرطان های پستان و تخمدان به جهش های ژنتیکی که به ارث می رسند ارتباط دارد (ژن هایی که از طریق مادر یا پدر به دختر انتقال پیدا می کنند). اغلب سرطان های پستان که در خانواده ها دیده می شود ناشی از جهش در ژن های BRCA1 و BRCA2 هستند. اگر بستگان خونی نزدیک شما به سرطان پستان مبتلا شده اند باید با پزشک خود در مورد لزوم انجام تست های ژنتیکی مشورت کنید. چند روش دیگر مانند استفاده از سونوگرفی و … نیز برای غربالگری سرطان پستان وجود دارد که استفاده از آنها به اندازه روشهای ذکر شده رایج نیست.
آیا مردان هم به سرطان پستان مبتلا می شوند؟
سرطان پستان در مردان هم اتفاق می افتد اما شیوع آن بسیار کم است. سرطان پستان در مردان بسیار شبیه زنان است و درمان های مشابهی هم دارد. مهمترین تفاوتها بین سرطان پستان در مردان و زنان عبارتند از:
سرطان پستان در مردان معمولا در مراحل پیشرفته تری از بیماری تشخیص داده می شود، احتمالا به این علت که مردان متوجه توده در بافت پستان خود نمی شوند. علاوه بر این ممکن است اطلاع نداشته باشند که توده موجود در پستان مردان نیز می تواند سرطانی باشد.
در مردان درصد بالاتری از سرطان های پستان گیرنده استروژن دارند.
مردانی که به سرطان پستان مبتلا می شوند به احتمال بیشتری یک جهش ژنتیکی وراثتی دارند که شانس ابتلا به سرطان را در آنان افزایش داده است. اثربخشی داروهای هورمونی که در زنان مبتلا به سرطان پستان حساس به استروژن استفاده می شوند، در مردان به اثبات نرسیده است.