آزمایش FBS چیست؟ شرایط آزمایش قند خون چیست؟ چه نکاتی را قبل از آزمایش قند خون باید بدانیم؟ آزمایش FBS در دوران بارداری

نام آزمایش: قند خون ناشتا

Fasting Blood Sugar

نام های دیگر آزمایش یا نام های اختصاری:

FBS

آزمایش های مرتبط با قند خون

(Glucose Challenge Test (GCT
(Glucose Tolerance Test (GTT
Yhpp, Blood Sugar (BS
Blood Glucose
(Oral Glucose Tolerance Test (OGTT
Hb A, C, Urine Analysis
Micro Albumin

آزمایش قند خون چرا و چه موقع درخواست می شود؟

جهت بررسی سطح قند خون، تشخیص دیابت و پیش دیابت و در زمان بارداری این آزمایش در خواست می شود.
نمونه مورد نیاز:
نمونه خون وریدی یا نمونه ادرار

آمادگی های قبل از انجام آزمایش خون:

بر حسب نوع آزمایش ممکن است احتیاج به ۱۰ تا ۱۲ ساعت ناشتایی باشد. برای آزمایش (Blood Sugar (BS احتياج به ناشتا بودن نیست. در آزمایش GCT و GIT معمولا مقداری ماده قندی (گلوکز) که به صورت پودر یا شربت می باشد به فرد داده می شود و در فواصل زمانی مختلف نمونه هایی (معمولا ۲ تا ۴ نوبت) از وی گرفته می شود. در آزمایش 2hpp، فرد به صورت ناشتا مراجعه کرده و بعد از انجام نمونه گیری صبحانه میل می کند و ۲ ساعت بعد از خوردن صبحانه مجددا برای نمونه گیری حضور می یابد. برای انجام آزمایش های مربوط به قند حتما با دقت به توصیه های آزمایشگاه توجه فرمایید.

نکات و دانستنی های بیشتر در مورد آزمایش قند خون:

قند منبع اصلی انرژی سلول های بدن و تنها منبع انرژی مغز و سیستم عصبی می باشد. بنابراین ضروری است که سطح قند خون همیشه در توازن باشد. قند بدن از گوارش میوه ها، سبزیجات، نان و دیگر غذاهای حاوی کربوهیدرات تأمین می شود. کربوهیدرات ها در دستگاه گوارش به قند تجزیه می شوند، در روده کوچک جذب می گردند و از آنجا توسط سیستم گردش خون به سرتاسر بدن می روند. بدن برای تبدیل قند به انرژی به هورمونی بنام انسولین نیاز دارد که توسط پانکراس ساخته می شود. انسولین باعث می گردد قند بتواند وارد سلول های بدن شود. به وسیله این ماده قند می تواند وارد کبد گردد و در آنجا به صورت منابع سريع الوصول گلیکوژن ذخیره شود یا تبدیل به تری گلیسرید شود و در بافت های چربی ذخیره گردد. در حالت طبیعی بعد از خوردن وعده غذایی قند خون بالا می رود و بسته به میزان وعده میل شده پانکراس هورمون انسولین لازم را ترشح می نماید که در این حالت قند موجود در خون به داخل سلول ها رفته و مجدد میزان قند خون به حالت طبیعی باز می گردد. هر گاه میزان قند خون به هر علتی پایین بیاید پانکراس هورمون دیگری به اسم گلوکاگون را ترشح می نماید که باعث می شود کبد مقداری از قند را که به صورت گلیکوژن ذخیره نموده دوباره به قند تبدیل نماید و وارد جریان خون کند. زمانی که قند خون خیلی بالا باشد بدن تلاش می کند با ترشح زیاد انسولین و با دفع قند از طریق ادرار، قند خون را به حالت طبیعی باز گرداند.
دلیل اصلی بیماری دیابت به هم خوردن تعادل قند خون است. دیابت انواع مختلفی دارد که می تواند به علت عدم تولید مقدار مناسب انسولین با مقاومت سلول ها نسبت به انسولین باشد. بالا رفتن سطح گلوکز خون را Hyperglycemia و پایین آمدن آن را Hypoglycemia گویند. هر دوی این شرایط در صورت عدم درمان می توانند باعث صدمات جبران ناپذیری به بافت ها و اندام های بدن شوند.
آزمایش گلوکز بخشی از برنامه چکاپ سلامت می باشد. جهت تأیید تشخیص دیابت لازم است بعد از انجام آزمایش قند و اطمینان از صحت نتیجه آزمایشی که بالا بودن قند را نشان می دهد، آزمایش Hb AC نیز انجام شود (حداقل ۲ بار با فواصل زمانی مختلف). نیاز است افراد دیابتی به صورت مرتب قند خون خود را چک کنند تا میزان دارو و یا انسولین مصرفی خود را نیز نسبت به آن تغییر دهند. عوامل زیادی از جمله سابقه خانوادگی، وزن بالا و سن بالای ۴۵ سال از عوامل افزایش خطر ابتلا به بیماری دیابت می باشند. از علائم بالا رفتن قند خون می توان به احساس تشنگی همراه با تکرر ادرار، خستگی، تاری دید، زخم ها و عفونت هایی که دیر بهبود می یابند اشاره کرد و از علائم قند خون پایین می توان به عرق کردن، احساس گرسنگی، گیجی، تاری دید، لرزش دست ها و اضطراب اشاره کرد.
خانم های باردار نیز ممکن است دچار بیماری دیابت بارداری شوند. لازم است این افراد آزمایش GTT را در هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام دهند ولی در صورتی که سابقه دیابت بارداری قبلی داشته اند و یا نشانه هایی از دیابت بارداری دارند این آزمایش زودتر نیز می تواند انجام شود. در این آزمایش میزان مشخصی از شربت گلوکز به فرد داده می شود و در فواصل زمانی مختلف از وی نمونه گیری می شود تا رفتار بدن او در برخورد با قند بررسی گردد. دیابت بارداری می تواند بعد از بارداری بهبود یابد یا اینکه می تواند تا آخر عمر باقی بماند.

مقادیر طبیعی در آزمایش قند خون ناشتا

(Fasting Blood Sugar (FBS

توضیحاتمحدوده طبیعیآزمایشقند ناشتا – طبیعیmg/dl بین 70 تا 99FBSقند ناشتا – پیش دیابتmg/dl بین 100 تا 125FBSقند ناشتا – دیابتmg/dl بیش از 126FBS
میلی گرم در دسی لیتر (mg/dl)

(Glucose Tolerance Test (GTT – OGGT

دو ساعت بعد از مصرف 75 گرم گلوکز در شرایط غیر بارداری:

توضیحات محدوده طبیعی آزمایش
طبیعی  کمتر از 140 mg/dl GTT
پیش دیابت mg/dl بین 140 تا 200 GTT
دیابت mg/dl بیشتر از 200 GTT

(Glucose Challenge Test (GCT

در شرایط غیر بارداری، یک ساعت بعد از مصرف 50 گرم گلوکز:

توضیحات محدوده طبیعی آزمایش
طبیعی mg/dl کمتر از 140 GCT
غیرطبیعی mg/dl بیشتر از 140 GCT

(Glucose Challenge Test (GCT

آزمایش FBS در بارداری

در شرایط بارداری:
انجمن دیابت آمریکا مصرف 75 گرم گلوکز و 3 نوبت نمونه گیری و انجمن مامایی و متخصصین زنان آمریکا مصرف 100 گرم گلوکز و 4 نوبت نمونه گیری را توصیه می نمایند.

توضیحات محدوده طبیعی آزمایش
با رعایت 12 ساعت ناشتایی mg/dl کمتر از 92 GCT
1 ساعت بعد از مصرف قند mg/dl کمتر از 180 GCT
2 ساعت بعد از مصرف قند mg/dl کمتر از 155 GCT
3 ساعت بعد از مصرف قند mg/dl کمتر از 140 GCT

انجمن دیابت می گوید اگر دو نتیجه خارج از محدوده طبیعی بود فرد مبتلا به دیابت بارداری است ولی انجمن زنان و مامایی می گوید اگر یک نتیجه خارج از محدوده طبیعی بود، فرد مبتلا به دیابت بارداری می باشد.

(2Hours Post Prandial (2Hpp

توضیحات محدوده طبیعی آزمایش
با رعایت 12 ساعت ناشتایی mg/dl کمتر از 99 2Hpp
2 ساعت بعد از صبحانه mg/dl کمتر از 140 2Hpp

(Blood Sugar (BS

توضیحات محدوده طبیعی آزمایش
بدون رعایت ناشتایی mg/dl کمتر از 139 BS