یک تحقیق جدید نشان داده نیمی از زنانی که یائسه می شوند آمادگی و آگاهی کافی برای مواجهه با این تغییر را ندارند. در این مطلب تفکرات نادرست شایع در مورد یائسگی مطرح می شود تا زنان آنها را بررسی کنند و ببینند چند تا از آنها را شنیده اند و با چند تا از آنها موافقند. زیرا یائسگی اغلب با تصورات غلط همراه است.
نکات مهم یائسگی که بیشتر خانم ها نمی دانند!
یائسگی زودرس بین 30 تا 40 سالگی اتفاق می افتد
واقعا این طور نیست. هرچند اکثر زنان بین 45 تا 55 سالگی (میانگین سنی 51 سال) یائسه می شوند، یائسگی زودرس غیرممکن یا عجیب نیست. اما آنچه این موقعیت را سخت می کند، علایم آزاردهنده ای مانند گرگرفتگی، گریه های ناگهانی، تغییر خلق و اختلال خواب است که معمولا قبل از قطع عادات ماهانه (یائسگی) اتفاق می افتد. تغییرات جسمی که بیشتر افراد به عنوان ویژگی یائسگی می شناسند قبل از یائسگی (دوره ی نوسان سطح هورمونها که منجر به یائسگی می شود) رخ می دهد. ممکن است خانمی ده سال قبل از شروع یائسگی علایم پیش از یائسگی را تجربه کند. بنابراین تجربه ی گرگرفتگی و مسائل باروری بین 37 تا 43 سالگی کاملا طبیعی است.
اما متخصص زنان باید از وضع عادات ماهانه فرد مطلع باشد زیرا ممکن است قطع عادت ماهانه بین 37 تا 43 سالگی ناشی از مشکلات پزشکی باشد. در برخی زنان وضعیت های خاص و درمان های پزشکی باعث شروع زودرس یائسگی می شود، از جمله: شیمی درمانی یا پرتودرمانی ممکن است باعث از کار افتادن پیش از موعد تخمدان شود. بلافاصله پس از برداشتن هر دو تخمدان، فرد دچار یائسگی ناشی از جراحی می شود. با برداشتن تخمدان ها، که نوع فعال استروژن را تولید می کنند، یائسگی آغاز می شود. بی اشتهایی طولانی ممکن است باعث قطع قاعدگی شود. اگر بی اشتهایی به موقع پیگیری نشود احتمالا منجر به یائسگی زودرس و برگشت ناپذیر می شود. اختلالات سیستم ایمنی بدن و مشکلات تیروئید منجر به یائسگی زودرس می شود.
نکته مهم در مورد یائسگی زودرس
با یائسگی زودرس ممکن است فرد زودتر به بیماری های مربوط به یائسگی، مانند پوکی استخوان و بیماریهای قلبی-عروقی مبتلا شود. بنابراین باید در مورد روش های پیشگیری از این بیماری ها از پزشک خود کمک بگیرد.
یائسگی بیماری است و باید با دارو درمان شود
اصلا این طور نیست. یائسگی حالت معکوس بلوغ است، با تمام تغییرات جسمی و روحی همراه آن. یائسگی بیماری یا اختلال نیست، بلکه گذری است از سال های باروری به بقیه ی عمر.
یائسگی مانند بلوغ وضعیتی نیست که به توجه پزشکی نیاز داشته باشد. اما فقط صبر و مقدار زیادی شوخ طبعی لازم است. تغییراتی که رخ میدهد طبیعی و عادی است. مراقبتی که از زنان طی این تغییر صورت می گیرد برای تسکین درد و پیشگیری از بیماری هاست نه مداخله در فرآیند طبیعی.
برخی زنان هیچ نشانه ای (درد و ناراحتی ناشی از یائسگی) را تجربه نمی کنند، بنابراین مشکلی برای درمان وجود ندارد. برای برخی زنان گیاهان دارویی با سبک زندگی سالم برای تسکین علایم مؤثر است. تغذیه مناسب و تندرست ماندن تا حدود زیادی جسم و روح را، بدون استروژن، سالم نگه می دارد.
گاهی اوقات فرد به تقویت بیولوژیکی فوق العاده نیاز دارد، که به صورت مکمل های خوراکی (مثلا کلسیم) و درمان های جایگزین هورمونی عرضه می شود.
از آنجایی که سطح پایین استروژن به مدت طولانی منجر به مشکلات بهداشتی دیگری می شود، فرد باید با کمک پزشک خطرات و مزایا را بسنجد، دغدغه ها و سابقه ی پزشکی خود را بررسی و درمان های مناسب خود را پیدا کند. باید به خاطر داشته باشیم که نسبت دادن تمام علایم طی سالهای پیش از یائسگی به یائسگی وسوسه کننده است. در این زمان فرد مانند بقیه ی افراد در معرض بیماری ها قرار دارد، بنابراین نباید از طرح علایم آزاردهنده با پزشک خجالت بکشد.
یائسگی بیماری نیست، پس نباید به پزشک مراجعه کرد
این فکر اشتباه است. یائسگی بیماری نیست، اما نباید نادیده گرفته شود. فرد باید پزشک را در جریان علایم یا مسائل پزشکی جدید ناشی از یائسگی قرار دهد.
تعریق شبانه، گیجی، اختلال خواب، تغییر خلق، خستگی و زودرنجی علایم (آزاردهنده) پیش از یائسگی است. اما این علایم نشان دهنده ی بیماری های جدی تر مثل کم خونی، ویروس اپستین-بار، مشکلات تیروئید و مسائل دیگری نیز هست. زمانی می توان این علایم را به پیش از یائسگی نسبت داد که مسائل بهداشتی جدی تر منتفی شده باشد. بنابراین علایم باید پیگیری شود: زمان، تعداد دفعات و مدت زمان تجربه ی علایم باید یادداشت و با متخصص زنان با پزشک عمومی مطرح شود.
شاید هدف اصلی از مراجعه به پزشک، ارزیابی سلامت در حال حاضر و رفع مشکلات مربوط باشد. اما با رسیدن به مرحله ای از زندگی که بیشتر زنان یائسه می شوند، پزشک زمان بیشتری را صرف پیشگیری از ابتلا به بیماری های جدی نظیر سرطان سینه، سرطان دهانه ی رحم، فشار خون بالا، بیماری های قلبی۔عروقی، کلسترول بالا و بیماریهای دیگر می کند.
بعد از یائسگی میل جنسی کاهش می یابد
این موضوع به ندرت صدق می کند. تقریبا نیمی از زنان یائسه از زندگی جنسی خود راضی اند. فرد می تواند وضعیت خود را با وضعیت دوستانش قبل از یائسگی مقایسه کند. برای برخی زنان رابطه ی جنسی لذت بخش تر می شود و حتی احساس می کنند شهوت انگیزتر از قبل شده اند. زیرا دیگر نگران بارداری نیستند، خانم ها و همسرانشان تجارب مفید و مهمی کسب کرده اند بنابراین می دانند چطور از رابطه ی جنسی لذت ببرند) و زمان بیشتری را در کنار هم سپری می کنند.
نکته مهم که وجود دارد این است که خشکی یا تحلیل واژن در برخی زنان موجب درد هنگام نزدیکی می شود. در این صورت فرد می تواند داروهای بسیار خوبی را در داروخانه بیابد. مصرف منظم مرطوب کننده های واژینال و قرص یا کرم های استروژن واژینال، خشکی واژن را درمان می کند. مصرف لوبریکانت پیش از نزدیکی درد ناشی از رابطه جنسی را از بین می برد.
تحریک جنسی باعث تسهیل نزدیکی می شود. به عبارت دیگر، هرچه اندام های جنسی بیشتر مورد استفاده قرار گیرند، دیرتر از بین می روند. رابطه ی جنسی به سلامت فرد نیز کمک می کند. رسیدن به اوج لذت جنسی مفید است. یک مطالعه نشان می دهد با اینکه لیز شدن اندام های جنسی و فعالیت جنسی بعد از یائسگی کمی کاهش می یابد، تعداد دفعات و لذت جنسی کاهش نمی یابد.
خونریزی نامنظم واژینال همیشه به معنی سرطان است
دقیقا این طور نیست. تقریبا تمام زنان قبل از یائسگی سیکل های قاعدگی نامنظمی دارند؛ برخی ماه ها، فاصله سیکل ها 25 روز است؛ و برخی ماه ها 38 روز. خونریزی در بعضی ماه ها شدید و گاهی کم است. شاید خانمی یک یا دو ماه عادت ماهانه نشود. این بی نظمی های قاعدگی معمولا ناشی از تغییرات هورمونی است که پیش از یائسگی از حالت تعادل خارج می شود.
هشدار؛ اگر خانمی خونریزی شدیدی دارد، اگر بعد از نزدیکی با هر سه هفته یک بار خونریزی دارد، باید به متخصص زنان مراجعه کند. گاهی اوقات این نوع خونریزی نامنظم نشانه ی مشکلات جدی تر است. به علاوه، اگر فرد بین قاعدگیها یا بعد از شش ماه قطع قاعدگی خونریزی دارد، باید بلافاصله به متخصص زنان مراجعه کند.
یائسگی و سالمندی با قوز همراه است
اصلا این طور نیست. زنان با پیرشدن قوز درنمی آورند. فقط در برخی موارد در اثر پوکی استخوان مهره ها از بین می رود و فرد در ستون فقرات قوز در می آورد. اما اگر فردی نمی خواهد قوز دربیاورد، باید در جوانی با مصرف کلسیم فراوان در رژیم غذایی و ورزش روزانه استخوان هایش را تقویت کند. پوکی استخوان عمدتا با دارو قابل درمان و اغلب با تغذیه ی مناسب، ورزش و جایگزین های کلسیم قابل پیشگیری است.
اگر با نزدیک شدن به یائسگی استخوان ها بدشکل می شود، داروهای زیادی برای کاهش تخریب استخوان وجود دارد. استروژن موجود در داروهای هورمونی نیز در کاهش میزان تخریب استخوان بسیار مؤثر است. یک روش غیردارویی برای اجتناب از قوز، انجام تمرین های منظم و هفتگی تقویت استخوان هاست.
فقط داروهای هورمونی علایم را تسکین می دهد این فکر اشتباه است. هرچند هورمون درمانی روش بسیار مؤثری برای از بین بردن علایم آزاردهنده یائسگی است، اما تنها راه حل نیست. قبل از پرداختن به این موضوع، یادآوری می کنیم که کمتر از نیمی از زنان علایم مربوط به یائسگی (یا پیش از یائسگی) را تجربه می کنند. اگر فردی خوش شانس باشد این علایم را تجربه نمی کند و به هیچ مداخله ای نیاز ندارد. به علاوه، علایمی مانند گرگرفتگی، اختلال خواب، گیجی و فراموشی موقت است و به وقت خود از بین می رود.
اگر این علایم زندگی را برای فرد سخت کند، وی به درمان های مختلفی متوسل می شود. توصیه ما قبل از هر کاری انتخاب سبک زندگی سالم است. در اینجا به چند برنامه ی فوری اشاره می شود:
- کاهش مصرف چربی و هله هوله مصرف گوشت و پروتئین کم
- مصرف میوه و سبزیجات فراوان
- اجتناب از مصرف الکل
- ورزش سه تا پنج روز در هفته، روزی نیم ساعت
- راه حل دیگر مصرف گیاهان دارویی با سویا در رژیم غذایی است. ادامام (نوعی سویا با دانه ی درشت) و توفو منابع بسیار خوب سویاست.
زنان یائسه نباید نگران حملات قلبی باشند
این تفکر غلطی است. بیماریهای قلبی در زنان مهلک تر از سرطان است. درواقع از هر دو نفر خانم یک نفر در اثر حمله قلبی یا سکته ی مغزی جان خود را از دست می دهد. ظاهرة استروژن از سیستم قلبی-عروقی محافظت می کند، بنابراین معمولا خطر حملات قلبی در زنان کمتر از مردان است. بعد از یائسگی، که تولید استروژن متوقف می شود، خطر حمله قلبی و سکته ی مغزی افزایش می یابد. رژیم غذایی سالم و ورزش منظم خطر بیماری های قلبی-عروقی را کاهش می دهد.
اکثر زنان طی یائسگی بسیار افسرده می شوند
این فکر اشتباه است. درواقع، زنان طی سال های تولید مثل بیشتر از زمان یائسگی افسرده می شوند. اما پیش از یائسگی احساسات آشفته می شود. زودرنجی، تغییر خلق و اختلال خواب به احساسات آسیب می رساند.
روش های زیادی برای تسکین این علایم وجود دارد. رژیم غذایی سالم و برنامه ی ورزشی منظم علایم بسیاری از زنان را تسکین می دهد. درمان های دارویی و گیاهی زیادی علایم روحی و احساسی را برطرف می کند.
اگر فردی در جوانی دچار افسردگی شده باشد، ممکن است پیش از یائسگی علائم افسردگی را مجددا تجربه کند، اما یادآور می شویم که علایم پیش از یائسگی موقت است و به موقع از بین می رود. خانم ها باید در صورت تجربه ی علایم یا نشانه های افسردگی با پزشک خود مشورت کنند.
ورزش خیلی شدید در یائسگی استخوان ها را می شکند
خیر این طور نیست. تمرین های تحمل وزن (تمرین هایی که به استخوان ها فشار وارد می کند) یکی از بهترین روش های ساخت استخوان است. اگر فردی به پوکی استخوان مبتلاست یا تراکم استخوانش رو به کاهش است، تلفیق تمرین های تحمل وزن و مکمل های کلسیم (با ویتامین DK و منیزیم) مانع تخریب استخوان می شود.
اگر خانمی سبک زندگی کم تحرکی دارد و به طور منظم ورزش نمی کند (یا می خواهد برنامه ی ورزشی خود را تغییر دهد)، قبل از ورزش باید برنامه ورزشی خود را با پزشکش در میان بگذارد. تلفيق تمرین های انعطاف پذیری و تعادل با برنامه ی پیاده روی برای شروع خوب است. تمرین های انعطاف پذیری و تعادل از افتادن و شکستگی جلوگیری می کند. بعد از شروع ورزش، فرد باید تمرین های تحمل وزن را به برنامه ی ورزشی خود اضافه کند.
آزمایش خون یائسگی را نشان می دهد
خب، تا حدودی. بسیاری از متخصصان زنان سطح هورمون محرک فولیکول (FSH) فرد را آزمایش می کنند تا مشخص شود آیا وی در حال یائسگی است. FSH هورمونی است که به تخمدان دستور می دهد فولیکول آماده کند. این پیغام باعث آغاز سیکل قاعدگی می شود. با کاهش سرعت کار تخمدان، مغز سعی می کند سرعت منظم را حفظ کند، بنابراین FSH زیادی تولید می کند. به علاوه مغز استروژن زیادی نمی یابد که بگوید، «خب آماده، فولیکول ها در راهند»، بنابراین تولید FSH ادامه می یابد. سطح بالای هورمون محرک فولیکول نشان دهنده شروع یائسگی است.
اما مشکل این است که سطح بالای FSH حاکی از نزدیک شدن به زمان قطع تولید فولیکول است، اما معلوم نیست آیا این بی نظمی هورمونی مشخصه سال های پیش از یائسگی است یا خیر. متأسفانه اکثر زنان به محض تجربه ی مسائل عجیب در بدنشان مانند گرگرفتگی، تغییر خلق و تپش قلب خیلی علاقه مندند تا علت را بیابند. وقتی سطح FSH بالا باشد، مشکلشان حل می شود، عادات ماهانه تقریبا قطع شده و آزمایش خون ثابت می کند که یائسگی نزدیک است.
