آیا به نظر شما فراموش کردن همیشه پدیده ای نامطلوب و آزاردهنده است؟ این مسئله که گاه برای به یاد آوردن مطلبی مهم، بسیار تلاش می کنیم و انرژی بسیاری را صرف جستجوی اطلاعات در گنجینه ی مغزی خود می کنیم، از نظر خود ما آزاردهنده است اما برای مغز آن قدر که ما فکر می کنیم، نامطلوب نیست. زیرا مغز در حال انجام وظیفه خود و در واقع مشغول فعالیتی سازنده است.

اما این که چرا فراموشی به طور عادی رخ می دهد، سوالی است که موضوع تحقیق بسیاری از پروژه های مطالعاتی می باشد که نتایج آن بسیار جالب توجه است. این مطالعات اظهار می کنند که فراموش کردن اطلاعات در برخی شرایط نه تنها نامطلوب نیست، بلکه گاه نیز به سود مغز است.

حذف اطلاعات نامربوط و تمرکز بر اطلاعات مهم و ضروری، روشی است که اگرچه ما آن را فراموش کردن اطلاعات می نامیم، راهکاری برای ذخیره انرژی مغزی است. در واقع درگیر کردن مغز و صرف انرژی آن برای حفظ اطلاعاتی که چندان ضرورت ندارند، فعالیتی نامطلوب و منفی است. پس اگر امروز نام همسایه خود را اشتباه صدا زدید و نتوانستید نام او را به درستی به یاد آورید، نگران نشوید. بدانید حافظه شما مشغول اطلاعات دیگری است که بیشتر از نام همسایه اهمیت دارد. این اتفاقات فراموشی هایی عادی و طبیعی است که به نفع مغز شماست.
فراموش کردن اطلاعات برای همه ما انسان ها در هر سنی طبیعی است. آیا کسی هست که تا به حال کلیدش را گم نکرده باشد یا تلفن همراهش را جا نگذاشته باشد؟

زمانی که این اتفاقات برای ما می افتد، در لحظه اول به خود می خندیم و آن را نشانه بالا رفتن سن می پنداریم. اما اگر این اتفاقات در دوران میانسالی یا سالخوردگی بیفتد، در درون خود نوعی ترس و نگرانی از بروز بیماری آلزایمر احساس می کنیم که تجربه ای ناخوشایند است. به همین دلیل بسیاری از افراد میانسال از پزشکان خود سوال می کنند که تا چه میزان و چه نوع فراموشی طبیعی و مقتضی بالا رفتن سن، یا در مقابل علامت هشداری برای ابتلا به آلزایمر است. بنابراین دانستن انواع ضعف حافظه که هر یک علل خاص خود را دارد، به افراد جهت کنترل و کاهش روند اختلال کمک می کند.

سه نوع مهم و رایج اختلال حافظه وجود دارد

1. اختلال معمول حافظه

با افزایش سن، تغییراتی در ساختار بدن به وجود می آید که بر عملکرد حافظه اثر می گذارد. جالب است که بدانید در آغاز 20 سالگی، سلول های عصبی با سرعتی بسیار آهسته شروع به از بین رفتن می کنند که با افزایش سن این روند سریع تر می شود. از سویی دیگر، میزان تولید مواد شیمیایی که برای عملکرد مغز لازم است نیز کاهش می یابد. این تغییرات باعث می شود که مغز نتواند همچون گذشته کار کند و باعث میشود که فرد نتواند آدرس مکان آشنایی را که اخیرا در آن بوده است، به خاطر آورد.

2. اختلال قابل برگشت حافظه

گاهی برخی از بیماری ها باعث افت عملکرد حافظه به ویژه حافظه کوتاه مدت می شوند. ضربه به سر، تومور مغزی، مشکلات تیروئید، تب بالا، کم آبی، مصرف الکل و کمبود ویتامین B12 می توانند از علل این نوع اختلال باشند. از سویی دیگر هیجانات منفی و نامطلوب نظیر اضطراب، استرس و احساس تنهایی و وقوع اتفاقات تلخ همچون تصادف، از دست دادن یکی از وابستگان یا حتی از دست دادن شغل و موقعیت اجتماعی نیز می تواند در بروز این نوع فراموشی موثر باشد.

3. اختلال دائمی حافظه

ابتلا به برخی بیماری ها نظیر زوال عقل (دمانس)، آلزایمر یا بروز سکته ی مغزی، صدمات جبران ناپذیر و برگشت ناپذیری را به سلول های مغزی و در نتیجه حافظه می زند.
اما این سوال که چه زمانی باید نگران بروز بیماری آلزایمر شد، بسیار اهمیت دارد. جا گذاشتن کیف پول یا کارت اعتباری در پیشخان صندوق نوعی فراموشی است که در سنین بالا، تجربه کردن گاه گاه آنها طبیعی به نظر می رسد. اما اگر این فراموش شدن ها ادامه دار و به دفعات تکرار شوند و جنبه های مختلف زندگی ما را تحت تاثیر قرار دهند، آن زمان است که هشدارها برای جدی گرفتن این شرایط شروع می شود.
برای مثال:

  • در طی مکالمه جملات تکراری استفاده می شوند.
  • نحوه انجام کارهای معمول روزانه مانند مسواک زدن، شانه کردن موها و روشن کردن تلویزیون فراموش می شود.
  • دنبال کردن وقایع روزانه مانند عدم توانایی در به یاد آوردن نوع داروهای مصرفی در صبح گاه، دشوار می شود.
  • علائم بیماری به قدری شدید باشند که عملکرد شغلی و اجتماعی بیمار تحت تأثیر آن قرار بگیرد.
  • اختلال تکلم به صورت اشکال در تلفظ کلمات و فراموش کردن نام اشیا و یا اختلال در درک معانی کلام دیگران احساس می شود.
  • تغییرات بارز رفتاری مثلا پرخاشگری و رفتارهای نادرست اجتماعی از سوی فردی که قبلا پایبند به آداب و رسوم اجتماعی بوده است؛ دیده میشود.
  • تاریخ روزهای هفته فراموش می شود.
  • مدیریت بودجه و تصمیم گیری های مادی بسیار سخت می شود.
  • اطرافیان برای ضعیف شدن حافظه فرد اظهار نگرانی می کنند.

در چنین وضعیتی است که خجالت زدگی، ترس و اضطراب بروز می کند و مکانیسمهای مقابله مانند انکار و بی تفاوتی نسبت به شرایط موجود مشاهده می شود، در حالی که کوچکترین تعلل در مراجعه به پزشک می تواند باعث تشدید اختلال شود. مهم است که افراد بدانند بسیاری از علل بروز اختلال حافظه، قابل کنترل و درمان است، اگر و تنها اگر اقدامات درمانی سریع تر صورت گیرد.

Rate this post